Asen là gì? Asen độc như thế nào ? Tác hại của Asen với con người

Asen từ đâu mà ra? Làm thế nào người dân nhận biết được mình đang sống trong khu vực mà nguồn nước sinh hoạt nhiễm Asen và tìm cách hạn chế tốt nhất ô nhiễm Asen trong điều kiện hiện nay, PV VOV.VN phỏng vấn PGS.TS.BS Nguyễn Huy Nga, Cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế về vấn đề này.

PGS.TS.BS Nguyễn Huy Nga, Cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế (Ảnh: Thùy Giang/Vietnam+)

PV: Xin ông cho biết, Asen là chất gì? 

PGS.TS. Nguyễn Huy Nga: Asen là một á kim, màu xám bạc hay trắng như thiếc, giòn. Asen có tỷ trọng 5,73 nóng chảy ở 817°C (36atm), thăng hoa ở 715°C. Asen không độc khi nguyên chất, nhưng Asen rất độc ở dạng hợp chất; Asen luôn biến đổi do oxy hóa hoặc lẫn các tạp chất Asen oxy hóa. Asen vô cơ thường ở dạng hóa trị III hoặc V.

Trong tự nhiên, Asen là thành phần của lớp trầm tích vỏ trái đất nên nó thường có mặt trong các tầng nước ngầm và nước bề mặt tuy chỉ ở hàm lượng thấp khoảng vài μg/l. Tuy nhiên, ở một số khu vực trên thế giới, nước ngầm có hàm lượng Asen rất cao do lớp trầm tích có cấu trúc, thành phần hóa học thuận lợi cho việc hòa tan Asen từ đất. Hiện tượng này được phát hiện tại các khu vực đồng bằng châu thổ thấp trũng, xảy ra lụt lội hàng năm, dòng chảy thủy văn chậm, các lớp bồi tích trẻ thiếu oxy thuận lợi cho việc giải phóng Asen từ đất ra nước.

Ô nhiễm Asen trong nước ngầm (dùng cho sinh hoạt và tưới tiêu) đã được phát hiện ở nhiều nước trên thế giới: Bangladesh, Chile, Trung Quốc, Campuchia,  Việt Nam….

PV: Mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe do nhiễm độc Asen như thế nào, thưa ông?

PGS.TS. Nguyễn Huy Nga: Asen là một chất rất độc, độc gấp 4 lần thuỷ ngân. Asen nguyên tố và các hợp chất của Asen cũng được Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) và liên minh Châu Âu (EU) công nhận là các chất gây ung thư nhóm 1. Dạng vô cơ của Asen độc hơn dạng hữu cơ của nó, dạng gây độc ảnh hưởng mạnh tới con người là Asen hóa trị III… Thạch tín là tên gọi thông thường dùng chỉ nguyên tố Asen, nhưng cũng đồng thời dùng chỉ hợp chất oxit của Asen hoá trị III (As2O3). Oxit này màu trắng, dạng bột, tan được trong nước, rất độc. Khi uống phải một lượng thạch tín (As2O3) bằng nửa hạt ngô, người ta có thể chết ngay tức khắc.

Asen có thể xâm nhập cơ thể theo 3 đường: hô hấp, da và chủ yếu là tiêu hóa. Asen tác động xấu đến hệ tuần hoàn, hệ thần kinh. Nếu bị nhiễm độc từ từ, mỗi ngày một ít, tuỳ theo mức độ bị nhiễm và thể tạng mỗi người, có thể xuất hiện nhiều bệnh như: rụng tóc, buồn nôn, sút cân, ung thư, giảm trí nhớ... Asen làm thay đổi cân bằng hệ thống enzim của cơ thể, nên tác hại của nó đối với phụ nữ và trẻ em là lớn nhất.

Từ lâu, người ta đã biết đến tác hại của việc tiếp xúc với Asen đối với cơ thể con người. Tuy vậy, người ta thường chỉ nghĩ tới nhiễm độc Asen những trường cấp tính, rõ ràng do ăn, uống, hít phải hay tiếp xúc với Asen có liều lượng lớn. Asen khi thâm nhập hàng ngày vào cơ thể kể cả ở hàm lượng thấp cũng gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe như: gây hoại tử các vết loét ở tay, chân, làm rối loạn sắc tố da, sừng hóa gan bàn tay, gan bàn chân, thậm chí liên quan đến bệnh tiểu đường, tim mạch, ung thư bàng quang, ung thư gan.

2.Asen độc hại như thế nào

Asen xâm nhập vào con người qua con đường nước uống, không khí trong vùng ô nhiễm, nhiễm da do tiếp xúc nhiều liên tục với nguồn nước, không khí ô nhiễm.

Vào trong cơ thể con người asen thường tích tụ trong não, các mô da, móng tay, tóc, răng, xương và trong các bộ phận giàu biểu mô như niêm mạc vòm miệng, thực quản, dạ dày, ruột non gây nhiễm độc cấp tính cao.

Nhưng sự xâm nhập asen qua đường nước ăn uống mới là nguy hiểm nhất. Dù ở mức độ nào đi nữa vì nó diễn ra hàng ngày, theo con đường tiêu hóa mà nước trong cơ thể chiếm tỉ lệ cao. Khi tích tụ trong cơ thể như vậy thì nó tác động gây ra bệnh.

Theo nhiều nhà khoa học asen có thể gây ra tới 19 loại bệnh khác nhau. Nếu bị nhiễm độc asen với liều lượng dù nhỏ nhưng tích tụ trong thời gian dài, sau 5 – 10 năm, sẽ gây: mệt mỏi, buồn nôn, hồng cầu và bạch cầu giảm.

Hai loại bệnh phổ biến nhất do asen gây ra là ung thư da và phổi. Nhiều nơi có hội chứng xạm da, sừng hóa bẩm sinh gan bàn chân. Thay đổi sắc tố da, phát sinh các điểm tối điểm sáng trong lòng bàn tay, chân, gây sừng cứng và hoại tử

Tích tụ asen lâu ngày gây nên da mặt xám, rụng tóc, giảm trí nhớ, mạch máu bị tổn thương, bệnh rối loạn nhịp tim, đau mắt, đau tai, bệnh viêm dạ dày và ruột làm kiệt sức, gây mụn lóet, bệnh ung thư, bệnh gây cảm giác về sự di động bị rối loạn, bệnh tiểu đường.

Người uống nước ô nhiễm arsen lâu ngày sẽ có triệu chứng các đốm sẫm màu trên thân thể hay đầu các chi, niêm mạc lưỡi hoặc sừng hóa da, gây sạm và mất sắc tố.

Nguồn nước bị nhiễm asen dù nhỏ cũng ảnh hưởng đến sức khỏe các bà mẹ, làm động thai ảnh hưởng đến thai nhi và gây ra những bệnh phổi ác tính, những tác động xấu lên sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ con mới lớn. Nik Van Larenbeke, một giáo sư người Bỉ, đã cảnh báo trên tờ Het Laatste Nieuws: Do ô nhiễm nên ngày càng có ít bé trai được sinh ra trên thế giới

Nếu nồng độ asen cao trong nguồn nước thì khi uống vào có thể gây ngộ độc cấp tính, gây ung thư, thậm chí có thể chết ngay. Các nhà khoa học còn gọi asen là “sát thủ vô hình”, “thảm họa môi trường”

3.Thực trạng nhiễm Asen tại Việt Nam

Mức độ nhiễm asen của Hà Nội 

Ngày 2/7/2014: Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã đình chỉ hoạt động của Trạm cấp nước Mỹ Đình 2 vì có nồng độ Asen trong nước vượt gần 4 lần quy định cho phép

Theo đánh giá của UNICEF, khu vực phía Nam Hà Nội bị nhiễm asen rất nặng như: Pháp Vân, Tương Mai, Linh Đàm, Nam Dư (Hoàng Mai), Hạ Đình (Thanh Xuân), Quỳnh Lôi (Hai Bà Trưng), Mỹ Đình (Nam Từ Liêm), Đông Lỗ (Ứng Hòa), Liên Phương, Khánh Hà (Thường Tín), Thọ Xuân (Đan Phượng), Phương Trung (Thanh Oai)… đặc biệt Thanh Trì là khu vực có lượng asen trong nước ngầm cao nhất

4.Giải pháp nào xử lý nước nhiễm Asen tốt nhất ?

Với tiêu chuẩn của WHO Tổ chức y tế thế giới đề nghị mức giới hạn của Asen là 0,01 mg/L trong nước uống.   

 Chúng tôi Lọc nước Birm là đơn vị tiên phong tại Việt Nam cung cấp giải pháp, vật liệu lọc xử lý nước đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn trên cho các đối tác hoạt động trong nghành xử lý nước tại Việt nam.

Mọi chi tiết liên quan đến giải pháp và vật liệu lọc Quý đối tác vui lòng liên hệ trực tiếp với Lọc nước Birm  theo số :

 Hotline Support: 0983 266 511 - 0911 25 11 66